Het Dorp wordt volledig vernieuwd. Fase 1 is afgerond, een gebouw met woon-/zorg-appartementen en werkruimte voor Academy Het Dorp. Vense Projecten verzorgde de complete binnenafbouw: vloeren, wanden en plafonds; en nog een beetje meer.
Tekst en fotografie: Klokhuys tekst en foto
Hartverwarmende primeur
De volstrekte gelijkwaardigheid van de mens met een handicap. Dat is wat dokter Arie Klapwijk in de jaren zestig voor ogen had. En daarvoor was een plek nodig waar mensen met een beperking en zonder uitzicht op herstel, zorg konden krijgen maar wél zelfstandig konden wonen in plaats van in een verpleeghuis. Dat moest Het Dorp in Arnhem worden. Om die unieke plek te kunnen realiseren, organiseerden Klapwijk en presentatrice Mies Bouwman in 1962 ‘Open Het Dorp’; de eerste grote inzamelingsactie op televisie. De marathon-uitzending van 23 uur leverde 12 miljoen gulden op. Het Dorp werd in 1970 geopend en biedt sindsdien ruimte aan honderden gehandicapten voor wonen, werken en ontspannen; voor zelfstandig leven dus, in een samenleving waarin ze zelf ook nog kunnen meebeslissen. Deze emancipatie van gehandicapten was een enorme positieve verandering in de zorg.
Ingrijpende vernieuwing
Vijftig jaar later gaat er weer heel veel veranderen. De insteek wordt vooral om mensen met een ernstige lichamelijke beperking en/of niet aangeboren hersenletsel zo veel mogelijk te leren om juist buiten Het Dorp zo zelfstandig mogelijk te leven, in gewone woonwijken. Doorstroming dus. Naast de behoefte aan die nieuwe koers is ook de staat van de bestaande zorgwoningen en overige gebouwen aanleiding voor de vernieuwing. Ondanks een grote renovatie in de jaren negentig zijn ze behoorlijk verouderd en voldoen ze niet meer aan de eisen van nu. Ze worden vervangen door nieuwbouw die volgens hedendaagse duurzaamheidsinzichten wordt gebouwd en waarin nieuwe technologie voor bijvoorbeeld domotica wordt toegepast.
De vernieuwing van Het Dorp gebeurt in drie fases. Fase 1 is inmiddels afgerond. Aan Het Oosterveld is een gebouw gerealiseerd dat 36 woon-/zorg-appartementen bevat, woningen die zo ontworpen zijn dat de bewoners goed kunnen leren om zo zelfstandig mogelijk te leven met hun beperking. Daarnaast is in het gebouw onderzoekscentrum Academy Het Dorp gevestigd.
Testwoning
Vense Projecten is door VB&T Projectmanagement, de directievoerende partij van Siza, vroegtijdig benaderd om als coördinerend afbouwer deze eerste fase te realiseren. Een ruime aanloopperiode zorgde voor een goede voorbereiding waarin Vense bijvoorbeeld een mock-up maakte die de werkelijkheid qua uitstraling van de nieuw te bouwen appartementen zoveel mogelijk benaderde. Enerzijds voor de opdrachtgever om een goed beeld te krijgen van het eindresultaat, maar ook praktisch voor de voortgang van de bouw zelf. “Je kunt dan bijvoorbeeld testen of de plekken waar de stopcontacten zijn gepland in de praktijk wel handig zijn”, zegt Vense Projecten uitvoerder Mark Kunst. “Zo voorkom je onnodige fouten en daaraan gekoppelde teleurstellingen.”
Uitdagende extra’s
Maart 2019 kwam de binnenafbouw op gang. De eerste dingen die Vense Projecten moest aanpakken, hadden echter niet veel met afbouw te maken. “De insteek van onze opdracht was om bij de binnenafbouw zoveel mogelijk mee te nemen”, zegt directeur Chris Neuteboom Spijker. “Dat betekent dat je ook dingen gaat doen die je niet dagelijks doet. Dat is niet erg, we houden wel van een uitdaging. En onze projectleider Marco Felix en uitvoerder Mark Kunst zijn bouwkundig erg goed onderlegd. Zo hebben we de trappenhuizen kunnen maken en de cascobouwer met diverse van zijn werkzaamheden ondersteund.” Neuteboom Spijker doelt op het verlengen van diverse verdiepingsvloeren rondom het atrium waar zijn bedrijf wanden met zware kozijnen en speciaal warmte-isolerende en brandwerende beglazing op moest plaatsen.
Ook het goed stabiliseren van de twee liftschachten werd bij Vense Projecten ondergebracht. Die stabilisatie is nodig om met de liften de verplichte test-noodstops op een verantwoorde manier te kunnen uitvoeren. “Zoiets los je alleen maar op door, in goed overleg met de constructeur, staal in te brengen”, zegt uitvoerder Kunst over de constructieve aanpassingen.
Effectieve wanden
Hoofdmoot van het werk voor het bedrijf uit Apeldoorn bestond uiteraard wel uit het gebruikelijke afbouwwerk. De montage van de wanden van de zorg-appartementen en de diverse andere ruimtes bijvoorbeeld. “De eisen voor geluidsisolatie en brandwerendheid waren behoorlijk hoog”, zegt Jacco van ’t Hof van Knauf, dat het merendeel van de wanden leverde en een advies voor het KnaufZeker systeem opstelde. “Voordeel was dat de woon-/zorg-appartementen behoorlijk ruim zijn opgezet. Dat gaf voldoende ruimte om, daar waar nodig, dubbele vrij van elkaar staande frames van 100 mm toe te passen. Daarmee kon Vense Projecten ruimschoots aan de zware geluid- en brandeisen voldoen.”
Wanden tussen appartementen en gangen leveren een geluidsisolatiewaarde van 58 dB en de woningscheidende wanden zelfs 67 dB. Beide wanden zijn goed voor tenminste 60 minuten brandwerendheid. “Knauf maakte in samenspraak met ons ook nog diverse details”, zegt Neuteboom Spijker. “Bijvoorbeeld voor de plinten; die wilde de architect terugliggend. Om de eisen qua geluidsisolatie en brandwerendheid te kunnen waarborgen hebben we een extra strook gips achter de plint geplaatst.”
Prefab hoeken
Vrijwel alle wanden zijn dubbel beplaat en vrijwel overal is Knauf Diamond Board gebruikt voor de buitenste laag. Een bewuste keuze vanwege het vele rolstoelverkeer in het gebouw; de plaat is namelijk robuuster dan gewone gipsplaat en kan daardoor beter tegen een stootje. De architect heeft ook veel afgeronde hoeken in zijn ontwerp opgenomen. “Is het er één, dan maak je die makkelijk in het werk met buiggips” zegt Neuteboom Spijker. “Hier waren het er echter zoveel dat dat geen doen zou zijn geweest. Vandaar dat Knauf ze prefab heeft geleverd. Wij hebben ze vervolgens in de wanden gemonteerd.” Cruciaal daarvoor is natuurlijk dat de prefab elementen goed zijn uitgewerkt, dat van elke hoek de maten en de radius kloppen. “Je kunt die uit de tekening halen maar we hebben alles evengoed nog ingemeten”, aldus de directeur van Vense Projecten.
Vilten plafonds
In de gangen en de gemeenschappelijke ruimtes van het woongedeelte maakte de coördinerend afbouwer Spramex betonvloeren. Dat vroeg uiteraard om maatregelen om de nagalm binnen de perken te houden. Architect DoeplerStrijker had daar Heart Felt lamellenplafonds van Hunter Douglas voor uitgekozen. De grijze vilten lamellen passen goed in het minimalistische beeld van de gangen en doen hun geluidsabsorberende werk goed. Ze worden daar wel bij geholpen door een vilten plaat die boven de lamellen tussen de dragers ligt. De toevoeging was nodig vanwege de brandeisen, er moest een gesloten plenum zijn. Dat maakt installaties wat minder goed bereikbaar. “Met alleen lamellen was dat ook al niet heel eenvoudig geweest”, zegt uitvoerder Kunst. “Die hebben we precies op maat gesneden en alles mooi in lijn gemonteerd. Als de installateur er boven moet zijn dan zal het lastig zijn voor hem om het allemaal weer netjes terug te leggen. Maar dat is eigenlijk met de meeste plafonds wel zo.”
Duurzame keuze
In de woon-/zorg-appartementen zijn de betonnen plafonds met spack afgewerkt en de vloeren in het woongedeelte met pvc. Voor de badkamers stonden gietvloeren voorgeschreven maar dat is op advies van Vense Projecten gewijzigd. “Met de belasting in deze appartementen hadden de gietvloeren er binnen tien jaar weer uit gemoeten”, zegt Neuteboom Spijker. “We hebben daarom troffelvloeren op kleur voorgesteld, en Siza is meegegaan in dat advies. Troffelvloeren zijn wel wat duurder maar ze gaan aanzienlijk langer mee en dat maakt het op de lange termijn weer goedkoper.” Vense Projecten maakte ook de dekvloeren in de appartementen, anhydriet in de woonkamer en keuken en vanwege het afschot zandcement in de badkamers.
Academy Het Dorp
Heel anders dan de woon-/zorg-appartementen is het gedeelte waar Academy Het Dorp in is gehuisvest. Het innovatiecentrum onderzoekt hoe technologie het gewone leven van mensen met beperking gemakkelijker kan maken. Waar elk appartement een apart brandcompartiment is, is de gehele Academy, die is gevestigd op de begane grond en de eerste verdieping, één brandcompartiment. Dat vroeg vooral veel van de scheidingswand tussen Academy en de woon-/zorg-appartementen. De wand, zo’n vijf bouwlagen hoog, moest wel voldoende brandwerendheid en geluidsisolatie garanderen én ruimte bieden aan leidingwerk. Een dubbel skelet van 75 mm profielen die met stroken gips aan elkaar zijn gekoppeld, zorgt voor de benodigde stabiliteit. Het is gevuld met twee maal 60 mm minerale wol en voorzien van dubbele beplating, verspringend op het stijlwerk aangebracht. In de onderste drie meter is voor de buitenste laag weer de stootvaste Diamond Board gebruikt.
Een aantal grote geperforeerde Rigitone-plafonds zorgen op de eerste verdieping voor een aangename akoestiek. Op de begane grond, waar Vense Projecten met glazen systeemwanden werk- en overlegkamers maakte, is het betonnen plafond gespoten met een akoestische spuitpleister.
Prettig project
Eind februari, een klein jaar na de start heeft Vense Projecten het eerste gebouw van het vernieuwde Het Dorp overgedragen aan opdrachtgever Siza. Een intensief en uitdagend project, vinden zowel directeur Neuteboom Spijker als uitvoerder Kunst. “Organisatie, daar staat en valt het mee. Vandaar dat we elke week een werkvergadering hadden met alle betrokken bouwpartners en om de week een vergadering met directievoerder VB&T Projectmanagement uit Eindhoven.” Een prachtig project ook en prettig om uit te voeren. “De werksfeer was goed en alle neuzen stonden dezelfde kant op”, zegt Kunst. “En werken voor zorginstellingen is ook mooi”, vult Neuteboom Spijker aan. “Het is een sector waar veel beslissingen vaak tijdens het bouwproces vallen. Hier zijn ook tijdens de bouw nog allerlei dingen veranderd. Dat maakt het uitdagend zodat het absoluut niet saai werken is. Daar houden we als Vense Projecten van.”
Over Vense Projecten
Vense Projecten is in 2007 met een ervaren afbouwgroep gestart. Vanaf het begin heeft het bedrijf uit Apeldoorn zich gespecialiseerd in de complete binnenafbouw. Het bedrijf, dat 12 medewerkers heeft, werkt vooral met externen die bij de bedrijfsfilosofie van Vense Projecten passen. Het soort projecten en opdrachtgevers is zeer gevarieerd, van particulieren tot bedrijven en overheid. Het werkgebied is heel Nederland.
Voor het opgemaakte artikel met alle foto’s kunt u Mebest 2020-3 bekijken.