De Regie der Gebouwen, de vastgoedbeheerder van de Belgische Staat, restaureert het Justitiepaleis in Brussel. Tijdens dit jarenlang project krijgen alle stenen en ornamenten op de gevel in Comblanchienen blauwe hardsteen een grondige opleving. Binnen de zuilengalerij worden de elementen in gips eveneens aan een facelift onderworpen.
Tekst: Matthias Vanheerentals
Fotografie: De Regie der Gebouwen
Om alvast een positief signaal naar buiten uit te laten gaan werd op 24 mei het centrale beeld van Minerva aan de gevel onthuld. Het kunstwerk is nu schoon en terug als boegbeeld van het gerechtshof. Ook het hoogste gedeelte van de gevel, net onder het beeld, is volledig gerestaureerd en vrij van steigers.
Onaanvaardbaar
Tijdens de onthulling maakte de staatssecretaris van de Regie der Gebouwen, zoals dat in België heet, een stevige belofte: “Ik heb er een prioriteit van gemaakt om de steigers aan het Brusselse Justitiepaleis weg te halen. Het is onaanvaardbaar dat er 40 jaar lang steigers staan tegen het grootste gerechtsgebouw ter wereld. Het is zoals het verloochenen van de efficiëntie van de Staat. Sinds 40 jaar zijn er plannen en mensen die erover spreken, maar ik zet dit al sinds drie jaar om in daden. De restauratie van de voorgevel aan het Poelaertplein zal voltooid zijn tegen eind 2025. We richten ons op het 200-jarig bestaan van België in 2030. We zullen aan België één van zijn democratische symbolen volledig gerestaureerd teruggeven. De Belgen moeten opnieuw trots zijn op het Justitiepaleis en het moet een visitekaartje in de wereld zijn.”
We richten ons op
het 200-jarig bestaan
van België in 2030
Minerva wordt schoongemaakt
en hersteld
Grootste historische gebouw
Omdat het Justitiepaleis beschermd is als monument, wordt nauw samengewerkt met de Directie Cultureel Erfgoed van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en de stad Brussel. De gevel alleen al bestaat uit een forse galerij van beeldhouwwerken die door de tijd vervuild en aangetast zijn. De daadwerkelijke restauratie begon in augustus 2023 aan het Poelaertplein, in samenwerking met Perspectiv Architecten en aannemer Artes Woudenberg – Artes Roegiers.
De restauratie van de voorgevel beslaat 22.750 m² en is daarmee het grootste historische gebouw van België, dus een complex en zeer arbeidsintensief project. Zo worden de stenen en de decoratieve elementen één voor één gereinigd en waar nodig zorgvuldig hersteld of vervangen. Slechts een zeer beperkt deel van de steen wordt volledig vervangen. Dagelijks zijn er ongeveer 70 tot 80 personen werkzaam om de gehele renovatie tot een goed einde te brengen.
Originele steengroeves
Om de oorspronkelijke aanblik van het Justitiepaleis te behouden, worden voor de restauratie stenen gebruikt uit de originele steengroeves. Het gaat voornamelijk om de Comblanchien-groeves in de Franse Bourgogne-streek. De steenblokken worden volgens kwaliteit in de groeves geselecteerd en hoofdzakelijk in steenhouwerijen in België verder verwerkt tot de geschikte vormen. Dat verloopt deels handmatig, maar waar mogelijk wordt ook gebruik gemaakt van digitale tekeningen en robots om de stenen te frezen. Dankzij deze digitalisering kan het restauratieproces sneller en nauwkeurig verlopen.
Preventieve maatregelen
Uiteraard zijn er tevens preventieve maatregelen voor de toekomst, zoals een buffer tegen water-indringing. Hiervoor wordt het voegwerk vernieuwd met hedendaagse producten en de horizontale steenoppervlakken krijgen een speciale bescherming.
Ook de zuilengalerij ofwel het peristilium wordt gerestaureerd. Bepaalde delen werden al gereinigd en het pleisterwerk aan het plafond wordt hersteld.
Later worden ook de andere afwerklagen van het peristilium vernieuwd, zodat het geheel zijn oorspronkelijke kleur krijgt. De daken die bestaan uit zink en leien, worden momenteel eveneens vernieuwd. Dit geldt tevens voor de houten elementen en ruiten. De eerste fase van de gevelrestauratie zal tegen eind 2025 voltooid zijn.
Dagelijks zijn er ongeveer 70 tot 80 personen werkzaam om de gehele renovatie tot een goed einde te brengen
Volgende fase
In een volgende fase (2026-2027) wordt de buitenkant van de sokkel onder de koepel gerestaureerd. Hiervoor worden de steigers rondom de sokkel momenteel aangepast aan de huidige normen en wordt een voorbereidende studie uitgevoerd. Na deze restauratie, worden de gevels van het Justitiepaleis aan de kant van De Wynantsstraat en de Wolstraat gerestaureerd. In de laatste fase is de gevel aan de kant van de Miniemenstraat aan de beurt. Bij de restauratie van deze gevels zullen ook telkens de gevels van de aanpalende binnenkoeren en de buitenomgeving worden aangepakt. De kostprijs voor de eerste fase bedraagt 31,7 miljoen euro. Daar komt dus nog het nodige bij in de komende jaren, maar het meest prominente monument van België krijgt zijn statuur terug.