Terrazzo en architect Hiroki Matsuura zijn al jarenlang met elkaar verbonden en gaan hun sporen achterlaten in Nederland. Zijn kantoor in Rotterdam staat vol met steen, afgeleide terrazzo en vooral design. De cultuur uit zijn geboorteland Japan levert veel inspiratie op voor andersoortige mogelijkheden in terrazzo.
Tekst: Renée de Haan
Fotografie: Matthijs Pronker en Harry Donker
De aanleiding van het bezoek is een kunstwerk voor het crematorium in Zaanstad. Dit bassin waar iedereen zijn rouwbloemen mag achterlaten, kan een voorbeeld worden voor veel soortgelijke laatste afscheidsplaatsen.
Het kantoor MASA en MADMA van Hiroki Matsuura bevindt zich in het designcentrum De Kroon, ooit een voormalige elektrotechnische producent. Geen opsmuk, maar een centrum van creativiteit uit allerlei geledingen. Hier voelt de Japanse architect zich zichtbaar thuis.
Een vloer van terrazzo strekt zich als een loper uit
Project Noordwijk met buitenkant
in speciaal terrazzo
Terrazzo als loper
Hiroki straalt evenwicht uit en vanuit die levensinstelling deelt hij de ervaringen met terrazzo die 20 jaar terug begon. Veel projecten die niet doorgingen, maar ook bijzondere oplossingen zoals in Noordwijk bij een pand waar de keuken te klein was. “In de renovatie hebben we een constructie naar buiten toe gemaakt want een vloer strekt zich als een loper uit van indoor naar outdoor. En de variatie van fijn naar grove inlegstukken blijft bij terrazzo fascinerend. Het nodigt uit tot creativiteit.”
Hoogstandje
In alle werken waar hij de ontwerpen droeg is een bassin voor het crematorium een hoogstandje.
“Het weegt 3,5 ton en moest met een hijskraan over het gebouw heen getild worden. Waarom bedenk je zoiets? Heel simpel. Mij viel op dat na rouwdiensten alle bloemen op een hoop liggen. Weggegooid na een groot eerbetoon aan de overledene. Vanuit Japan doen we dat heel anders. Daar heerst de traditie dat je met bloemen een waterbed maakt, niet speciaal bij een crematie, maar op hoogtijdagen. Dat contrast met die verloren boeketten en kransen hier zette me aan het denken. Dus ik ontwierp een groot bassin waar iedereen na een dienst zijn bloemen heen kan brengen en afscheid neemt van de bloemen zelf en nog een keer voelt wat het boeket betekende.”
Zaanstad heeft als eerste een bloemenbassin
Het bassin Zaanstad in afwachting
van water en bloemen
Zachte versie
Het project ontstond door een toevallige samenloop van omstandigheden. Hiroki was bij het crematorium in Zaanstad en zag de berg weggegooide bloemen. Toen hij niet veel later in Japan bij een dienst was, viel hem het contrast op met veel zorg voor de boeketten. Dus hij ging terug naar Zaanstad waar een volledige renovatie van het crematorium werd voorbereid. Dit idee paste er goed in.
“Samen met de opdrachtgever is gekozen voor een heel zachte terrazzo met ronde rivierkiezels die in Italië verzameld zijn. Het idee van een natuurstenen bassin heb ik direct losgelaten. Daar ligt mijn voorliefde, maar natuursteen brengt limieten mee. Het bewerken vraagt veel energiekosten. Er zijn trouwens ontwikkelingen om terrazzo herbruikbaar te krijgen.”
Zuinig
Het Japanse aspect in zijn design laat zich definiëren als ingewikkelde opdrachten zo eenvoudig mogelijk over laten komen. Verfijning en natuurlijkheid horen daar als vanzelfsprekend bij, net als een milieubewuste inslag.
“Iedereen heeft het over sustainability. In Japan waren wij altijd zuinig op alles. We waren arm dus je hergebruikte alles tot en met gebroken serviesgoed aan toe. Dat zit in de cultuur. Ik ben ervoor om alles zo dicht mogelijk vanuit de omgeving te halen, maar soms is dat materiaal niet bruikbaar. Zoals de kiezels uit Italië veel ronder zijn dan wat we in Nederland kunnen vinden. Je kunt export willen vermijden maar zolang we nog bananen eten die allemaal van ver komen, moet je niet ineens heel strikt redeneren bij planten of stenen.”
Het ornament scherp gesneden
met bijzonder inleg
Kampioen
Het woord steen is gevallen en daarmee komt de entourage in zijn kantoor tot leven, van natuursteen tot terrazzo. Hij praat met veel respect voor iedereen die het kan verwerken want dat bepaalt het eindresultaat.
“Steen is de kampioen in overleving. Ook in een tuin. Hout blijft niet eeuwig. Voor het crematorium heb ik bij de ingang een groot stuk basalt laten opnemen. Met de tijd en onder invloed van water wordt het mooier. De mens maakt al gauw een rommeltje van natuursteen door het als ham in grote platen te snijden. Houd het puur. En moet je platen maken, dan vind ik terrazzo te verkiezen. Je kunt er heel veel varianten in maken en het is flexibel in kleur en vorm.”
In woning Noordwijk van binnen
naar buiten met vloer
Nieuwe uitdaging
Na het project in Zaanstad ligt er van dezelfde opdrachtgever een nieuwe uitdaging voor crematorium Westgaarde. De renovatie van gebouw en tuin gaat dit voorjaar plaatsvinden. Het opnemen van nieuwe natuursteen- of terrazzo-elementen sluit aan bij de oorspronkelijke traditie van grafstenen die bij crematoria is losgelaten.
De reikwijdte van Hiroki gaat uiteraard veel verder dan deze bedding. Hij geeft les aan vakopleidingen in Amsterdam en tot voor kort ook in Kiev. Vanwege de oorlog is dit gestopt, maar hij reist begin 2025 af voor een belangrijk project in het centrum van Kiev, eveneens met natuursteen.
Japanse kers
In Amsterdam is hij betrokken bij een andere opdracht: de Roofgarden, een groot kantoor-appartementengebouw met drie torens, vlakbij het Amstelstation.
“In mijn ontwerp voor het buitengebied is een hele grote Japanse kers opgenomen en als steen heb ik voor wit graniet gekozen, zoals veel in Japan gebeurt. De fijnere soort voor de loopzones en de grove als sierend element. Die stenen zijn eigenlijk een voorloper van terrazzo. Zodra ik genoeg projecten heb, ga ik zelf meer natuurlijke stenen kopen. En van sommige dan terrazzo laten maken.”