Friese watertoren krijgt interne facelift

Vanaf 1957 staat bij Sint Jacobiparochie, bovenin Friesland, een betonnen watertoren. De lokale bevolking was gewend aan dit landschapsmonument, hoe sober dan ook. Een ronde doos op een grijze kolom, totaal 41 meter hoog met een waterbassin van 515 m³.

Tekst: Matthijs Pronker
Fotografie: Harry Donker

Waterleidingbedrijf Vitens had de toren al jaren buiten bedrijf gesteld. De beslissing wat er mee moest, bleef uit. Het echtpaar Willem en Erna Kolkman koesterden al lang de hoop het bouwwerk aan te kopen. Met een moeizame aanloop lukte dat in 2021. Na de aankoop is besloten bovenin twee luxe suites te realiseren. De beleving daarbinnen wordt in belangrijke mate bepaald door pleisterwerk met een metallic-effect dat is aangebracht door Stukadoorsbedrijf Peter Jansen uit Stiens.

Pleisterwerk met metallic maakt
suites sjiek

Verzoek

Erna en Peter vertellen graag hoe het hele traject is verlopen in de afwerking. Peter koestert de plek en dat begon nog voor hij hier aan de slag ging.
“Een watertoren die zijn functie had verloren moest twee bijzondere appartementen opnemen. Toen ik dat op social media zag, had ik meteen zoiets van: daar wil ik wel de wanden en plafonds doen.”
Peter is nog altijd laaiend enthousiast over deze opdracht. Zonder dat hij bij de opdrachtgever aan de bel trok, werd hij zelf benaderd met het verzoek een offerte uit te brengen.
Erna stelt: “We besloten zo veel mogelijk mensen en materialen uit de omgeving weg te halen. De timmerman uit Sint Annaparochie, de glaszetter uit st. Jacobiparochie, installatiebedrijf uit Minnertsga. Alleen de lift kwam van ver, uit Zweden. De stukadoor vonden we dus in Stiens. Toen Peter met monsters van een metallic brons-pleister kwam aanzetten, zagen we dat meteen voor ons. Het zou de kille uitstraling van witte wanden meteen weghalen. Dit betekende dat we met hem verder konden.”

Logistiek

Peter zou de opdracht uitvoeren samen met zijn zoon Sietse. Daarbij ging het overleg in het begin vooral over de logistiek. Om de kosten beter in de hand te houden boden de opdrachtgevers aan om hierin een ondersteunende rol te spelen.
Erna: “Onze uitdaging werd ervoor te zorgen dat de materialen op het goede moment boven in de toren kwamen te staan. Bij de aanvang hadden we daarvoor nog wel een hoogwerker en een kraan nodig om het materiaal buitenom via een eerder uitgezaagde raamopening naar binnen te brengen. We konden ook van de lift gebruik maken die we voor onze toekomstige gasten lieten installeren.”

Onze uitdaging werd ervoor te zorgen dat de materialen op het goede moment boven in de toren kwamen te staan

Overleg

Zo positief als hij was over de opdracht, zo was Peter dat zeker over dit samenspel met de opdrachtgever. “Vaak hadden we overleg, In het begin hadden we het vooral over mortel op 40 meter hoogte krijgen.”
Peter vroeg de opdrachtgevers mee te denken hoe dit het beste kon worden opgelost. Het echtpaar schakelde een bedrijf in dat buiten met een forse hoogwerker is gaan staan. Er moesten toch een paar raamopeningen komen en daar kon al het materiaal prima naar binnen.
“Ze zorgden telkens dat het materiaal op de plek kwam te staan waar wij die dag aan de slag moesten. Eigenlijk wel grappig dat ze er ook op toezagen dat we op 40 meter genoeg water hadden. Voor de plafonds was een steiger nodig. Moesten we verkassen, dan verplaatsten zij de steiger. Het zorgde er allemaal voor dat wij prima konden doorwerken. Met die enorme hulp, was het voor mij eenvoudig aan te bieden het werk voor de standaardprijs uit te voeren.”

We besloten zo veel mogelijk mensen en materialen uit de omgeving weg te halen

Kalkzandsteen

Het constructieve deel van de toren was logischerwijs volledig uitgevoerd in gewapend beton. Dit was zo mooi uit de bekisting gekomen dat de opdrachtgever besloot om deze vlakken aan de binnenkant in transparante lak op lijnoliebasis te zetten. Dat heeft het echtpaar zelf uitgevoerd. Een zware klus herinnert Erna zich. Gelukkig zijn ze wel wat gewend nadat ze hun woning, een oude boerderij uit 1850, wisten te verbouwen tot een training- en handelstal voor paarden.
In de tussentijd moesten de stukadoors zich eerst bezighouden met het afwerken van de kalkzandsteen binnenwanden.
Peter: “Na voorstrijken hebben we met een gipsmortel de wand uitgeraapt en vervolgens alles glad gepleisterd. De plafonds waren voorzien van gipskartonplaten. Daar konden we direct overheen. Het aanbrengen van de basispleister nam zo’n drie weken in beslag. Voor de afwerking hadden we ongeveer een week nodig.”

Onze uitdaging werd ervoor te zorgen dat de materialen op het goede moment boven in de toren kwamen te staan

Hechter team

Waar normaal heikele punten of tegenslagen dreigen, blijkt dit hier totaal niet aan de hand. Er ontstond duidelijk een steeds hechter team van opdrachtgevers en uitvoerders.
Peter benadrukt dat het goed overleggen allerlei mogelijke problemen of teleurstellingen voorkomt. “De opdrachtgevers hadden echt heel goede en originele ideeën. Ze kwamen met heel speciale dingen aanzetten ook voor de inrichting. Het gaf een enorm fijn gevoel en grote stimulans om er iets moois van te maken. “Als afwerking kozen we samen voor Africa van Novacolor, in de kleur Dakar. Dit is een metallic variant. Je bepaalt zelf het effect. Zo hebben we een deel met een draaiende spaanslag gewerkt. Op sommige plekken met verschillende lagen over elkaar.”

Proefstukken

Telkens voor er met een nieuwe wand of plafond begonnen werd, maakte Peter proefstukken van 1 m2. Zo konden de opdrachtgevers een goede beslissing nemen. Hij stelt: “Dat zou met een staaltje van 4 x 4 cm echt niet gekund hebben. Beter van tevoren goed bekijken, dan achteraf moeten besluiten dat het niet goed is en er moeten worden aangepast. De pleister die we aanbrachten blijft prima en heeft doorgaans geen bescherming nodig. Gaat het nou om een badkamer of een toilet, dan doen we er een monocomponent overheen ter bescherming. Bij kookhoeken stellen we altijd voor om een bestendige plaat achter de gaspitten te zetten.”

Beton ciré

Zover het maar mogelijk was hielp het echtpaar om op het gewenste moment steigers te verplaatsen en afval af te voeren. En Peter kon samen met zijn zoon op deze manier prima doorwerken. En toen kwam het moment dat de badkamers afgewerkt zouden worden.
Erna en Willem hadden gehoopt dat met beton ciré te doen. Het aanbrengen daarvan is een van de specialiteiten van Stukadoorsbedrijf Peter Jansen. En toch ontraadde hij het hier. Omdat de twijfel rees of dat op termijn goed te onderhouden zou zijn. Voor een deel is met composiet platen gewerkt met een marmerlook. Erna geniet van de bijna naadloze afwerking in verband met het schoonmaken. Dus ook dit was een goede beslissing.

De stukadoors moesten zich om te beginnen bezighouden met het afwerken van de kalkzandsteen binnenwanden

Troffelvloer

Voor de vloeren is een stoere troffelvloer gekozen. Die heeft Vloerenbedrijf Weiland uit Beetgumermolen voor zijn rekening genomen. In het verse oppervlak werd zwart poeder gestrooid om een donkere tint te krijgen. Net als bij de torenschacht is het oppervlak voorzien van lijnolieverf van Jotun waar wederom kleurstof is toegevoegd om een watereffect te krijgen.
De vloerverf voor de traptreden in het trappenhuis komt uit de buurt vandaan, bij Verffabrikant Koopmans, die eveneens het advies uitbracht voor deze gekleurde ‘voelverf’.

Telkens voor er met een nieuwe wand of plafond begonnen werd, maakte Peter proefstukken van 1m²

Stappen verder

Het resultaat is geheel naar wens en zeker uniek voor de gasten. Maar de eigenaren denken alweer stappen verder. Inmiddels is begonnen met het realiseren van een ring buiten de toren. Daarin worden opnieuw twee appartementen gerealiseerd. Deze zullen onderdak moeten bieden aan minder validen. Deze kunnen direct met de lift naar het niveau van vier meter boven het maaiveld. Verder wordt alles drempelloos. En ook hier mag en wil Peter Jansen met zijn zoon Sietse aan de slag voor het pleisterwerk.