Het Raadhuis Amstelveen wordt gemoderniseerd. De nieuwe indeling en aankleding is creatief en eigentijds, met als blikvanger de gethematiseerde koffietuinen. Ze zorgen voor een heel andere beleving dan de klassieke koffieautomaat naast het kopieerapparaat. Ook bij de organisatie van de verbouwing is vernieuwing niet geschuwd; de rol van aannemer werd gegund aan afbouwbedrijf VDA.
Tekst en fotografie: Klokhuys tekst en foto
Van gangen naar tunnels
Veertig jaar oud is het raadhuis aan de Amstelveense Poel. De laatste grote interne verbouwing dateert van kort voor de eeuwwisseling. Passend bij de trend van de jaren negentig was het een kantoor met vooral gesloten ruimtes, kamertjes aan gangen. Een weinig flexibele matrix die niet goed paste bij de wensen en vereisten van nu. “Door maatschappelijke ontwikkelingen groeien en krimpen afdelingen regelmatig,” zegt Hans Schekermans, projectdirecteur en opdrachtgever van de modernisering. “We liepen er steeds vaker tegenaan dat ruimtes te groot of te klein werden waardoor we constant aan het verhuizen waren. Daar wilden we vanaf. Daarnaast gaan we ook steeds meer projectmatig werken en dat vraagt om andere mogelijkheden en indelingen.” Kortom, het moest flexibeler; grotere open ruimtes, concentratieplekken, overlegkamers van verschillende groottes etcetera. Daar leent het pand zich prima voor, alleen is het qua plattegrond niet erg intuïtief, je kunt er makkelijk je oriëntatie kwijtraken. Enige structuur was dus wel wenselijk, maar wel met een heel andere sfeer dan de gangen van weleer. De ruggengraat wordt nu gevormd door tunnelachtige passages die je langs de werkruimtes van trappenhuis naar trappenhuis leiden.
Breken met de traditie
De modernisering vroeg vooral veel afbouwwerk, interieurinrichting en installatiewerk voor licht, lucht en water. Constructieve aanpassingen waren niet nodig, en dus ook de inzet van een bouwbedrijf/aannemer niet. De werkzaamheden moesten echter wel georganiseerd en gecoördineerd worden. Afdeling Vastgoed, verantwoordelijk voor het bouwmanagement, heeft in de uitvraag naast traditionele aannemers ook afbouwpartijen benaderd. “Voor dit werk bleek het een goede uitkomst; in de praktijk scheelt het een extra schakel en blijkt een afbouwaannemer een dergelijk werk goed aan te kunnen”, zegt René Sonnemans, projectmanager vastgoed bij de gemeente. Afbouwbedrijf VDA uit Amsterdam was een van de bedrijven die inschreef op de aanbesteding. “We werken vaker voor de gemeente, op projecten als de bibliotheek of ander vastgoed van ze”, zegt eigenaar Hugo van Dijk. “Maar dat zijn allemaal kleinschaliger projecten. Dit was een compleet nieuwe ervaring voor ons, met zo’n aanbesteding. Het gaat dan niet alleen maar om prijs, je wordt ook op heel veel andere punten beoordeeld; op hoe je het wilt organiseren, op oplossingen voor vraagstukken. Pittig maar heel leerzaam.” Ondanks de onbekendheid met dergelijke trajecten kwam het bedrijf uit Amsterdam – dat van origine gespecialiseerd is in de montage van wanden en plafonds – met voldoende goed doordachte oplossingen om de aanbesteding te winnen.
Pragmatische aanpak
Belangrijk voor de gemeente Amstelveen was onder meer de bouwlogistiek. Voor de gehele modernisering was drie jaar uitgetrokken. Dat is een lange tijd voor mensen die van het pand gebruik maken. De vraag was dan ook hoe VDA het zo efficiënt mogelijk dacht aan te pakken en de overlast tot een minimum ging beperken. “Bij dat soort dingen zie je toegevoegde waarde van zo’n afbouwaannemer”, zegt Sonnemans. “Bijvoorbeeld de bouwplaatsinrichting en de logistiek doen ze pragmatischer dan een traditionele aannemer. Dat scheelde in de bouwplaatskosten en in de overlast.” Uiteraard hielp het dat er door corona veel ambtenaren thuis werkten. Daardoor konden ook bouwfases worden samengevoegd. “Voor de planning en de snelheid maakte dat uiteindelijk niet zo heel veel uit”, zegt uitvoerder Martijn Verweij. “Je mag door de maatregelen maar met een beperkt aantal mensen tegelijk op de bouwplaats.”
Hergebruik en recyclen
Tijdens de hele verbouwing moest het raadhuis wel toegankelijk blijven voor de inwoners van Amstelveen die bijvoorbeeld bij Burgerzaken moesten zijn voor een rijbewijs, een paspoort, de aangifte van hun kind. “Je moet alleen wel zorgen dat die mensen niet zomaar de bouw op kunnen, en je moet zorgen dat er vluchtwegen blijven”, zegt Van Dijk. “Daar zijn de nodige tijdelijke aanpassingen voor gedaan.” Omdat duurzaamheid en circulariteit eveneens voorname punten waren in de aanbesteding, maakte VDA die tijdelijke voorzieningen zoveel mogelijk met materiaal dat uit het pand zelf kwam. Er werd dus meer gedemonteerd dan gesloopt. Van het bestaande plafond liet VDA zelfs een groot deel van het systeem hangen, om er later nieuwe tegels in te leggen. “In totaal is maar zo’n 20% van het systeem van nieuw materiaal”, schat uitvoerder Verweij in. De oude tegels zijn zoveel mogelijk hergebruikt in de technische ruimtes van het gebouw. De rest is opgenomen door Rockfon om te gebruiken voor de productie van nieuwe tegels.
Plafonds
Het gros van de circa 10.000 m2 systeemplafonds die VDA monteerde, is een witte Rockfon Krios. Het steenwol plafondpaneel zorgt met een lambdawaarde van 1,00 en een lichtreflectie van 86% voor een goede akoestiek en helderheid op de werkplekken. De tegels zijn 170x 55 cm, geen standaard formaat dus. VDA liet ze op maat produceren door Rockfon, om zo min mogelijk afval op het werk te hebben. In onder meer de tunnels en en een aantal koffietuinen monteerde VDA plafonds met Rockfon Charcoal tegels. De zwarte panelen dragen net als de Krios met een geluidsabsorptie van 1,00 ⍺w stevig bij aan het aangename geluidsklimaat op de verdiepingen.
Wanden
De montage van de systeemplafonds was een van de weinige echte afbouwwerkzaamheden die VDA deed. Het Amsterdamse bedrijf plaatste verder nog wel diverse metalstud scheidingswanden. Systeemwanden zaten ook in het pakket van VDA maar daar schakelde de afbouwaannemer Maars uit Harderwijk voor in. “De eisen voor vooral geluidsisolatie waren behoorlijk hoog”, zegt Van Dijk. “Maars heeft ons uitstekend geholpen om dat te halen door profielen enigszins aan te passen zodat de wanden hier konden worden toegepast.” Een deel van de Maars-wanden is transparant maar er zijn ook metalen panelen in de profielen gezet die als whiteboard en magneetboard kunnen worden ingezet.
Extra stil
Voor de rest van het interieur maakte de opdrachtgever gebruik van de PDGroup uit Weesp. Het projectbureau doet veel turnkey projecten en heeft een heleboel disciplines in huis. Onder meer in de tunnels monteerde het bedrijf vilten lamellen onder het systeemplafond. Dat lijkt dubbelop, twee van die akoestische oplossingen. Van Dijk legt de keuze uit. “Aanvankelijk was het de bedoeling dat het plenum zou worden gesloten met een firetdoek maar dan zou alle techniek niet meer bereikbaar zijn. Vandaar dat we een systeemplafond met uitneembare tegels hebben gemonteerd.” Daarnaast hebben de lamellen ook een esthetische functie en stond een goede akoestiek bovenaan de wensenlijst; extra absorberend materiaal kon dus geen kwaad. De vilten lamellen hangen niet aan het Rockfon plafond maar rusten op voorzetwanden die PDGroup vóór de Maars-wanden plaatste. Die voorzetwanden bevatten lockers en zijn eveneens bekleed met vilt.
Creatieve coffee corners
Binnenhuisarchitecten Olav de Boer en Orlando Tjin Asjoe maakte namens PDGroup het complete ontwerp voor de gemeente. Meest in het oog springende element op de kantoorverdiepingen zijn de koffietuinen. “Toen we de wensen voor de inrichting ophaalden hebben we ook de jonge ambtenaren gevraagd hoe zij graag werken”, zegt opdrachtgever Schekermans. “Meetings in koffiebars bleken een belangrijk onderdeel dus daar wilden we iets mee.” Elk van die informele werk- en ontmoetingsruimtes is door de creatieve ontwerper aangekleed volgens een ander thema. Future is begrijpelijkerwijs tamelijk steriel maar met de andere drie is flink uitgepakt. Er is Beach, met onder meer een vloerafwerking waarin het strand en de branding is te zien en een spanplafond met een zomerse blauwe lucht met schapenwolkjes. De Japanse tuin is zwart en rood, bevat planten, kamerschermen en beeldschermen waarop exotische planten te zien zijn en rondzwemmende koi karpers. Schiphol spant de kroon. In die koffietuin zijn elementen uit een vliegtuig gebruikt, onder meer passagiersstoelen. En in het zwarte systeemplafond zijn delen van de vliegtuigwand opgenomen, compleet met raampjes.
Dikke voldoende
Het zijn onder meer dit soort aansluitingen die om een zeer precieze maatvoering door VDA vroegen. “Bij de montage van het plafond moesten we sparingen laten waar de vliegtuigwanden in moesten komen. En die elementen hebben weinig tolerantie.”, zegt Van Dijk. Ook voor de transparante Bubbels van StillDesign die PDGroup in de open werkruimtes plaatste, luisterde de maatvoering nauw. “De cabines staan los in de ruimte, ook los van het plafond”, zegt Joris van Hamond, projectleider bij PDGroup. “Ze maken via akoestisch ontkoppelde aansluitingen wel gebruik van de techniek die in het plafond zit verwerkt, de verlichting en de luchtverversing. Dan moeten de uitsparingen in het plafond wel precies op de goede plek zitten.” Er kwam veel nauwkeurig tekenwerk aan te pas om het werk van VDA en PDGroup goed op elkaar te laten aansluiten. En ook veel overleg. Daarbij ging het niet alleen over maatvoering, maar ook over de samenwerking. Met twee partijen die elkaar gedeeltelijk overlappen met het dienstenpakket, had Amstelveen immers niet voor de gemakkelijkste weg gekozen. “Je hebt in feite twee kapteins op één schip”, beaamt Van Hamond. Maar het was een bewuste keuze van de opdrachtgever. “We dachten dat dit het beste resultaat zou opleveren voor de gebruikers, en dat zijn uiteindelijk de mensen waar je het voor doet”, zegt Schekermans. En hij heeft gelijk gekregen. “In het begin was het even zoeken naar de beste manier van samenwerken, maar regelmatig overleg en samen een belevingssfeer creëren heeft goed geholpen. De ambtenaren zijn enthousiast over hun vernieuwde kantoor. Meestal heeft een verbouwing een negatief effect op de medewerkerstevredenheid. Veel mensen houden niet van verandering en overlast helpt ook niet mee. Bij ons is de medewerkertevredenheid echter van 7,2 voor de verbouwing gestegen naar 7,6 erna!”
Voor het opgemaakte artikel met alle foto’s kunt u Mebest 2021-2 bekijken.