Regelmatig krijgt Technisch Bureau Afbouw (TBA) als onpartijdige partij het verzoek om de oorzaak van een schade te achterhalen. Technisch adviseur Hermen de Hek bijvoorbeeld werd een aantal maanden geleden gevraagd om een kijkje te komen nemen bij een appartementencomplex waar repeterende schades in het tegelwerk op de gipskartonplaatwanden waren ontstaan.
De schades waar technisch adviseur Hermen de Hek de oorzaak van moest achterhalen, zaten allemaal in de toiletten van de appartementen. Nadat enkele wanden waren betegeld en de toiletpotten waren gemonteerd, bleek in meerdere appartementen bij de bevestigingspunten van de toiletpot het tegelwerk te scheuren. Gelukkig was er bijtijds ontdekt dat er iets niet goed ging zodat het niet in alle appartementen mis was gegaan. Om ervoor te zorgen dat het bij de overige appartementen niet ook zou gebeuren, was het natuurlijk wel zaak om te achterhalen wat de oorzaak van de schades was.
Steeds op dezelfde plek
Nadat in de toiletten van de appartementen de inbouwreservoirs waren geïnstalleerd, zijn de metalstudwanden geplaatst. Bij de inbouwreservoirs zijn op de metalen profielen eerst 12 mm dikke multiplexplaten en vervolgens 12,5 mm dikke vezelversterkte gipskartonplaten aangebracht. Die zijn betegeld waarna de toiletpotten gemonteerd konden worden. “De schades die daarna zijn ontstaan, zaten allemaal rondom de draadeinden waaraan de toiletpotten zijn bevestigd”, zegt De Hek. “Van de aanvrager kreeg ik te horen dat sommige scheuren in de tegels bij het ophangen van de toiletpotten ontstonden, bij het aandraaien van de bevestigingsbouten. Maar andere tegels waren wat later gescheurd.”
Destructief onderzoek
Bij de inspectie in één van de appartementen merkte de technisch adviseur van TBA dat er wat beweging in de kitvoeg tussen het tegelwerk en de toiletpotten zat. Om goed te kunnen beoordelen wat er niet goed was gegaan, was destructief onderzoek nodig. De toiletpot werd van de wand gehaald om de tegels beter te kunnen bekijken. Bij de sparing in de wand kon De Hek met een tang het complete pakket van tegelwerk tot en met de multiplexplaat samenknijpen. “Ik merkte dat er duidelijk beweging in zat en ik kon het samenknijpen totdat de tegel brak.”
Toen diverse tegels waren verwijderd, was aan de achterzijde ervan goed te zien dat de rillen van de tegellijm relatief ver uit elkaar lagen. Ook werd duidelijk dat tussen gipsplaat en multiplexplaat eveneens wat beweging zat. Nadat de gipsplaat was verwijderd, controleerde de technisch adviseur de bevestiging van de multiplexplaat. Die bleek strak tegen het frame aan gemonteerd te zijn. In een andere ruimte, waar het hele inbouwreservoir zichtbaar was, kon De Hek zien dat de profielen van het frame aan het oppervlak gelijk lagen.
Één oorzaak of een combinatie
“Het was me duidelijk dat tegels scheurden door het strak aandraaien van de bevestigingsmoeren van de toiletpotten. Door dat aandraaien trekt het frameprofiel, de multiplexplaat, de gipsplaat en het tegelwerk samen. Dit pakket vervormt en de tegel breekt.” Dát het kon vervormen kan volgens hem meerdere oorzaken hebben. “Er zat geen foamband tussen het tegelwerk en de toiletpot, Je hebt daar dus twee keramische producten rechtstreeks tegen elkaar aan. Zet je daar veel druk op door de moeren strak aan te draaien, dan krijg je op die plekken grote spanning, en omdat beide producten hard en breukgevoelig zijn – en de tegels ook nog eens dun – kan daar gemakkelijk schade ontstaan.”
De schade kan ook zijn ontstaan doordat de tegels niet volledig waren verlijmd op de gipsplaat, legt hij uit. “Daardoor krijg je wat ruimte tussen tegelwerk en gipsplaat waardoor de tegels niet volledig ondersteund worden. Als je op die plekken een flinke puntbelasting krijgt, dan kan dat de tegel kapot drukken.”
Als derde factor was er ook nog de kleine ruimte tussen de gipsplaat en de multiplexplaat waardoor er beweging in de ondergrond kon ontstaan. “Door een van deze dingen, of een combinatie ervan, heeft de schade kunnen ontstaan”, luidt de conclusie van De Hek.
Makkelijk te voorkomen
Tips om herhaling te voorkomen had de technisch adviseur ook. “Belangrijk is dat je zorgt dat er geen ruimte zit tussen de verschillende lagen en er dus geen beweging meer mogelijk is. Daarvoor is het zaak om de eerste plaatlaag, het multiplex dus, niet alleen te schroeven maar ook te verlijmen op het frame.” De gipsplaatlaag moet volgens hem rondom de bevestigingspunten van de toiletpotten extra op het multiplex worden vastgeschroefd. “Houd daarbij wel rekening met de leidingen!”, waarschuwt hij. Wat het tegelwerk betreft raadde hij aan om in het gebied rondom de pot de tegels vol-en-zat te verlijmen. “Dan worden de tegels volledig ondersteund. Je zou er trouwens ook over kunnen denken om voor een sterkere tegel te kiezen.”
=====
Tekst: Klokhuys tekst en foto
Fotografie: Hermen de Hek, Eric van Nieuwland