Er gloort een nieuwe toekomst voor systeemplafonds. Interieurarchitect Gerben van der Molen en Rockfon bedachten een verfrissende variant. Functioneel als vanouds maar verrassend aardig om te zien. Hotel theater Figi in Zeist beleefde de primeur.
Altijd vernieuwen
Van het een komt het ander. Het begon allemaal begin 20e eeuw met George Figi en zijn banketbankerszaak. Daar kwam een lunchroom bij, een hotel, andere eigenaren, een theaterzaal, vergader- en congreszalen. In de jaren negentig werd het oude complex aan Het Rond in Zeist vervangen door een nieuw gebouw. En dat was zo’n twintig jaar later weer aan een renovatie toe. “Het begon wat gedateerd te raken”, zegt interieurarchitect Gerben van der Molen van Stars Design. ”Het oude concept was nogal verwaterd, het interieur was een beetje een allegaartje geworden.” Hij maakte een plan voor de renovatie, ontwierp onder meer een duidelijk concept voor de uitstraling en het uiterlijk van het vernieuwde Figi. “Dat concept rust op een aantal pijlers per ruimte. Zwart-wit is altijd de basis, dan is er steeds één steunkleur. Verder is er in elke ruimte iets van hout, doorgaans de vloer. En overal komen de voor Figi zo typerende Ravage elementen terug.”
Ingrijpende make-over
De renovatie wordt over een periode van zo’n vier jaar in fases uitgevoerd. Begin 2019 is Figi al wel over de helft. Beddenhuis, kleedkamers voor de artiesten en de hotellobby wachten nog op hun beurt maar de theater- en bioscoopzalen zijn al gedaan. Het restaurant en café zijn samengevoegd tot één Grand Café en de centrale hal met de in het oog springende trap en terrazzovloer is ook al onder handen genomen. Meest recent afgeronde onderdeel van de renovatie is de make-over van de theater foyer; was vlak voor de kerst klaar. Mooi op tijd voor de inwoners van Zeist om met de feestdagen een familiefilm in de bios te pakken. En zich te vergapen aan het nieuwe systeemplafond. Dat is zwart-wit en het ligt ‘schots en scheef’. Een idee uit de koker van de interieurarchitect en door Rockfon omgezet in een uiterst praktisch uitvoerbaar concept.
Sterk staaltje ‘omdenken’
Gerben van der Molen is niet echt een fan van systeemplafonds. “Afwerken moet en je wilt goede akoestiek in een ruimte maar de oplossingen voor plafonds zijn beperkt. Er is vaak veel techniek die bereikbaar moet blijven en dan is een dicht plafond geen handige optie. Ook zijn budgetten voor plafonds doorgaans niet al te groot. Dan kom je al snel op een standaard systeemplafond en dat is niet erg mooi.” Hij ziet dat fabrikanten wel naar oplossingen zoeken maar dat die vooral proberen dergelijke plafonds zo min mogelijk te laten opvallen. En dat werkt averechts. Want ook bij strakke en vlakke plafonds waarbij de profielen nauwelijks zichtbaar zijn, worden regelmatig tegels gelicht om bij de techniek in het plenum te komen. Recht en strak terugleggen lukt installateurs zelden en dat springt erg in het oog. “Ik worstelde al een tijdje met de vraag hoe je dat nou beter kunt krijgen”, zegt de eigenaar van bureau Stars Design. “En toen bedacht ik dat je het eigenlijk moet omdraaien. Niet proberen zo min mogelijk op te vallen, maar de profielen juist meer laten spreken en met schuine platen een golvende structuur maken.”
Standaard, maar dan anders
Rockfon, als fabrikant van systeemplafonds niet onbekend met de reserves uit de architectuurhoek, zag wel wat in het idee van de interieurarchitect. Maar dan niet met een speciaal ophangsysteem, aparte profielen en schuin gevormde tegels die Van der Molen in gedachten had. “Dan zou het vele malen duurder worden dan een gewoon systeem en dat was niet de bedoeling”, zegt Anton Faber van Rockfon. “We hebben dus bedacht hoe we het kunnen maken met standaard componenten die elke plafondmonteur in zijn bus heeft liggen. Dat houdt de montage uitvoerbaar voor elke monteur. Want we wilden ook een plafond dat niet alleen de allerbeste en zeer ervaren vakmensen kunnen maken.” Iets speciaals maar zeer toegankelijk dus. Na een poosje puzzelen kon er een mockup worden gemaakt. Van der Molen was enthousiast over het effect, alleen de kleur moest anders. Geen witte maar zwarte profielen en witte in plaats van grijze tegels. Toen het 3D-plafond ook bij Figi-directeur Victoria Ruijs aansloeg, kon het licht op groen.
Eenvoudiger dan gedacht
Plafond- en wandbedrijf Marvo was de beoogde partij voor de montage. Het bedrijf uit Hoogeveen kwam ook een kijkje nemen bij de pilotopstelling en kreeg van Rockfon tekst en uitleg over de montage. “Een flinke uitdaging natuurlijk, zo’n plafond dat nog nooit eerder is gemaakt”, zegt bedrijfsleider Bert de Lange. “Maar in de praktijk bleek het reuze mee te vallen. De basis is een gewoon systeemplafond, dus zo bouw je het ook op. Het enige verschil is dat je extra profielen aanbrengt.” Het gaat om twee C-profielen die in elkaar worden gedrukt, om de T-profielen van het standaard Chicago Metallic ophangsysteem heen. Aan één zijde wordt dat niet gedaan, daar blijft het bekende T-profiel ongewijzigd. De 60×60 tegel wordt met één kant in dat T-profiel gelegd. Aan de andere kant ligt hij een stukje hoger, óp de in elkaar geklikte C-profielen. De twee zijkanten van de tegel worden tussen de in elkaar geklikte C-profielen geklemd. Daarvoor moesten de tegels wel iets smaller worden gemaakt; ze zijn 57,5 cm breed in plaats van 59,4. Maar dat is dan ook de enige aanpassing. Ook qua prestaties is er niets veranderd. De Rockfon Blanka panelen halen een geluidsabsorptie van αw = 1,00 ongeacht de setting. In theorie zou de schuine plaatsing van de tegels de akoestiek in de foyer zelfs nog verder moeten verbeteren aangezien de diffusiteit toeneemt door de schuine oppervlakken.
Rijk aan contrasten
De witte Rockfon Blanka tegels zijn steeds ruggelings schuin gelegd in de zwarte kaders. Het levert een verrassend, contrastrijk en grafisch 3D-beeld op dat eigenlijk in niets te vergelijken is met het weinig aansprekende uiterlijk van de traditionele systeemplafonds. Als om dat te benadrukken is daar rondom het 285 m2 tellende 3D-plafond toch nog een strook mee gemaakt. Het aanvankelijke idee was om, net als in het Grand Café, langs de wanden met gipslaten een koof te maken. Uit budgetaire overwegingen is daar van afgezien. Maar het 3D-plafond doortrekken tot aan de wanden was geen optie. “Aansluiten op de wanden zou een lastig verhaal zijn geweest”, legt Bert de Lange van Marvo uit. “Het is geen rechthoekige ruimte, de wanden staan scheef. Dan hadden we allemaal passtukken moeten maken en die kun je niet op dezelfde manier schuin plaatsen.” Jammer aan de ene kant, maar de omkadering met het traditionele systeemplafond benadrukt wel de enorme sprong voorwaarts die met het 3D-plafond is gemaakt.
Bijna alles kan
Interieurarchitect Van der Molen is er ook van overtuigd dat zijn idee vaker zal worden uitgevoerd. En niet persé in zwartwit. “Andere kleuren kunnen prima. Wat dacht je van een casino met gouden panelen in zwarte profielen? Maar sterke contrasten zijn niet per definitie noodzakelijk. Ik denk dat het ook mooi is als je het in zachte kleuren als licht grijs of licht beige doet. En zelfs met profielen in dezelfde kleur en glansgraad. Dan krijg je een subtiel effect, meer zoals de rimpeling die water en wind achterlaten in zand. Dat is ook één van de structuren waar ik me door heb laten inspireren.” Anton Faber ziet dat zeker als een mogelijkheid. “Je kunt dit niet met elk type tegel doen, de panelen hebben een bepaalde stijfheid nodig om zo schuin te kunnen liggen zonder dat ze gaan doorbuigen. Maar zeker met onze Color-all serie moet het kunnen. En profielen op kleur maken kan ook.”
Wat de toekomst ook brengt, de reacties op de primeur in de theaterfoyer zijn in ieder geval erg positief. “Van Figi heb ik gehoord dat bezoekers over het systeemplafond praten”, zegt Van der Molen. “En in positieve zin. Dat heb ik eigenlijk nog nooit meegemaakt.”
Over Marvo
Gestart in 2000 is Marvo in 18 jaar tijd van een eenmanszaak uitgegroeid naar een bedrijf met 18 vaste medewerkers en een flexibele schil van zo’n 20 onderaannemers. Het bedrijf is gevestigd in Hoogeveen en doet naast systeemplafonds ook gipsplatenplafonds, metalstudwanden, systeemwanden, volglaswanden. Marvo werkt zelden met bouw- en aannemersbedrijven, opdrachtgevers zijn voornamelijk vastgoedbedrijven, retailketens, gebouweigenaren en eindgebruikers.
Over Stars Design
Gerben van der Molen richtte in 1994 Stars Design op. Een aantal jaren was Rotterdam de thuisbasis maar sinds 2000 is het bureau gevestigd in het oude centrum van Schiedam. Het bureau is gespecialiseerd in interieurs, dat beslaat zo’n 80% van de werkzaamheden. Daarnaast zijn er ook nog wat architectuuropdrachten – voornamelijk verbouwingen – en complete concepten, van interieur tot en met kleding en glaswerk. Stars Design is niet actief op de particuliere markt, de clientèle bestaat voor 100% uit bedrijven; voornamelijk uit de horeca en de zorgsector.
Voor het opgemaakte artikel met alle foto’s kunt u Mebest 2019-1 bekijken.