Regelmatig krijgt het Technisch Bureau Afbouw (TBA) als onpartijdige partij het verzoek om de oorzaak van schades te achterhalen. Zo werd technisch adviseur Hermen de Hek recent gevraagd of hij kon uitzoeken wat er achter het opbollen van gipsplatenwanden in een woning zit.
De aanvraag werd gedaan door de aanstaande bewoners van een nieuwbouwwoning in het zuiden van het land. De eigenaren hadden in de woning gipsplaten voorzetwanden en stucplatenplafonds laten monteren. Nadat in de woonkamer zowel de wanden als het plafond waren gestukadoord, zijn enkele wanden krom getrokken. De aanvrager gaf aan dat de gipsplaten op 9 mm dikke OSB-platen zijn geschroefd die door de aannemer zijn gemonteerd. Ook liet hij weten dat hij de aannemer vooraf heeft gemeld dat het de bedoeling was dat zowel de wanden als plafonds door derden gestukadoord zouden worden. Zijn vraag aan Technisch Bureau Afbouw was helder: hoe kan het dat de wanden krom zijn getrokken? Omdat technisch adviseur Hermen de Hek bij TBA de expert is op het gebied van droge afbouw, deed hij het onderzoek.
Overal OSB
Toen De Hek in de woning kwam, waren onder meer de wanden en plafonds van de woonkamer al gemonteerd en gestukadoord. Ook een aantal gemetselde wanden was al gestukadoord. De woning was op dat moment droog en volledig wind- en waterdicht. “Op de lange voorzetwand in de woonkamer kon ik duidelijk grote bollingen zien in de wand. Doordat er twee gaten in geboord waren kon ik goed zien hoe de wanden waren opgebouwd: een plaat OSB van 9mm dik met daarop een gipskartonplaat van 12,5mm dik. En ik kon ook isolatiemateriaal zien.”
In de aangrenzende kamer was de situatie iets anders. Hier waren de wanden en plafonds wel al gemonteerd, maar nog niet gestukadoord. Voorstrijken was wel al gedaan. In deze ruimte was een gipsplaat verwijderd van de wand zodat de technisch adviseur de OSB plaat erachter kon inspecteren. “Aan de schroefafstanden van zowel de OSB platen als de gipsplaten zag ik geen bijzonderheden. Wel zag ik dat de OSB platen stijf tegen elkaar waren gemonteerd, er waren geen open naden zichtbaar.” De Hek kon niet achterhalen of er een dampremmende folie in de voorzetwanden is aangebracht.
De aanvrager gaf aan de OSB-platen ook in de douche zijn aangebracht, tot en met de natte cel toe. “Onverstandig”, zegt De Hek. “En ook echt verkeerd. Conform TBA-Richtlijn 3.5 is dat namelijk niet toegestaan.”
Niet bepaald een onbekend fenomeen
De conclusie van De Hek was net zo duidelijk als de vraag van de eigenaar van de woning. “De vervorming van de voorzetwanden wordt veroorzaakt doordat de houten OSB platen zijn gaan uitzetten onder invloed van vocht.” Een verklaring voor al dat vocht had hij ook. “Dat komt door het stukadoorswerk. Stukadoren, zeker als het om flinke laagdiktes gaat, brengt heel veel vocht in de ruimte.” Volgens de technisch adviseur van het TBA trekt dat vocht hoe dan ook in de voorzetwanden en eveneens in de OSB platen. Dat hoeft niet perse vervelende gevolgen te hebben maar omdat de OSB platen stijf tegen elkaar aan waren gemonteerd, ging het mis. “Wij adviseren niet voor niets altijd minimaal 5 mm maar liever 8 mm ruimte tussen de OSB platen te houden. Dan kunnen ze uitzetten en krimpen zonder dat dit grote spanningen veroorzaakt in de wand. Van een aannemer mag je verwachten dat hij weet dat hout onder invloed van vocht uitzet en weer krimpt”, vervolgt De Hek. “En aangezien hij wist dat er gestukadoord zou gaan worden, had hij daar dus rekening mee moeten houden bij het monteren van de OSB platen.”
Over de dampremmende folie stak De Hek na de inspectie nog zijn licht op bij de gipsplaatfabrikanten. Die liet weten dat het met het oog op de vochthuishouding wel noodzakelijk is om zo’n folie aan te brengen. “Zonder dampremmende folie kan koude, vochtige lucht in de spouw achter de voorzetwand leiden tot uitzetten van de houten platen en zelfs condensatie veroorzaken met schimmel als gevolg”, legt de technisch adviseur uit.
Uithalen en opnieuw beginnen
Nu de schade achterhaald was, kon De Hek ook een hersteladvies geven. “Het is belangrijk om te achterhalen of er dampremmende folie in de wanden is aangebracht. Als dat er zit, raad ik aan de gipsplaten te demonteren en de OSB platen alsnog met +/- 8 mm ruimte te monteren. Dat kan door inzagen gebeuren, maar dat moet dan wel over de gehele hoogte van de plaat gebeuren. En het is belangrijk om daarbij niet door eventuele folie heen te zagen.” Is er geen dampremmende folie in voorzetwanden aangebracht, dan zal dat alsnog moeten gebeuren. Dat houdt in dat zowel de gipsplaten als de OSB platen verwijderd moeten worden en dat er folie op de metalen stijlen moet worden aangebracht. “Let er op dat deze zorgvuldig wordt afgeplakt!’, geeft De Hek nog mee. Als dat is gedaan, kunnen de OSB platen, mét genoeg tussen ruimte, worden gemonteerd en kunnen daarover weer gipsplaten worden gezet.
Over de OSB platen achter de gipsplaten in de natte hoek van de badkamer was hij onverbiddelijk. “Die zullen moeten worden verwijderd. Bij de minste of geringste vochtindringing door het tegelwerk heen, zal het hout onmiddellijk gaan zwellen en dat kan grote schade veroorzaken.”
Bonus
Hoewel het niet in de opdracht zat, nam De Hek het stucplatenpafond ook mee in zijn advies. Vóór het stukadoren waren de naden van deze platen voorzien van gaasband. “Dat is niet conform de daarvoor geldende TBA-Richtlijn 1.1. De langsnaden moeten open worden gehouden zodat de gips door de open naad kan worden gedrukt en er een paddenstoelvorm ontstaat boven de naad. Zo krijg je een stijve en sterke verbinding tussen deze platen. Tevens zijn de stucplaten met te weinig schroeven vastgeschroefd. De schroefafstand moet +/- 100mm bedragen. Ik raad aan om het gaasband op de naden te verwijderen en er extra schroeven aan te brengen.”
=====
Tekst: Klokhuys tekst en foto
Fotografie: Hermen de Hek