Verguld zijn de bewoners van het appartement in de Jordaan met hun keuken en badkamer. Het hout en marmer van de diverse meubels zorgen voor een eerlijke natuurlijke uitstraling. En het maatwerk en vakmanschap van de meubelmakers en natuursteenbedrijf Bart voor perfectie.
75 jaar oud is Bart Natuursteen in Zaandijk. De start van het bedrijf was in 1947 toen Bram Bart de steenhouwerij van Ben Bruin overnam. Na Gerard Bart kwam met Aby Bart de derde generatie van de familie aan het roer. Even leek het erop dat de Bart-lijn zou opdrogen maar in 2018 stapte met zoon Lars de vierde generatie aan boord. Dat heeft het natuursteenbedrijf niet alleen een nieuw toekomstperspectief gegeven, maar ook bepaald geen windeieren gelegd, zo legt moeder en mede-eigenaar Christell Bart uit. “Ik deed altijd de social media van het bedrijf maar Lars heeft dat overgenomen. Vooral wat hij doet met Instagram trekt enorm veel aandacht van particulieren én zakelijke opdrachtgevers zoals meubelmakers en interieurbouwers.” Meubelontwerper en -maker Breg Hanssen uit Oostzaan is één van degenen wie de instagramacitiveiten van Bart Natuursteen opvielen. Inmiddels werken ze al aan hun derde gezamenlijke project, terwijl de eerste samenwerking pas een jaar oud is.
Elke plaat is uniek
Hanssen benaderde de Zaanse steenhouwer in het najaar van 2022 in verband met een kookeiland dat hij voor de nieuwe woning van een klant zou maken. Dat keukenmeubel moest aan de bovenzijde en de zijkanten worden bekleed met gezoet marmer. Bianco Carrara om precies te zijn. “Maar ja, van Carrara heb je heel veel varianten”, zegt Christell. “De ene plaat heeft veel grijze aders, de andere is meer gewolkt of juist bijna helemaal wit.” Het maakt de keuze voor klanten enorm groot, maar niet per definitie enorm makkelijk. Aan de hand van foto’s kon Bart allerlei varianten laten zien. Toen de keuze gemaakt was – een beetje gewolkt met niet heel veel aders – en de steen – twee platen van 300 bij 190 centimeter – in Zaandijk was afgeleverd, kon de klant van Hanssen bij het natuursteenbedrijf bespreken welke onderdelen van het kookeiland met welke gedeelten van de platen gemaakt zouden worden. Bart zorgde ervoor dat de tekening in het marmer van het bovenblad, zonder verspringing doorloopt over de zijkanten. “Zo’n doorlopende ader is niet spannend maar je moet wel blijven opletten met uitmeten en bevestigen”, zegt Aby daarover.
Zwevende kolos
Bij veel keukens lopen de stollen tot aan de grond. Ontwerper Hanssen heeft dit kookeiland echter een stuk boeiender gemaakt door met terugliggende plinten, eveneens van marmer, van een centimeter of 15 hoog te werken. Daardoor lijkt het meubel los te komen van de vloer. Doordat het 210 bij 90 centimeter grote blad flink is opgedikt, oogt het meubel nog massiever, en dat maakt het zwevende beeld nóg spannender. “De plaat marmer zelf is slechts 20 millimeter dik”, zegt Aby. “We hebben kokerprofielen van 60 millimeter aan de onderzijde verlijmd en daar dan stroken van 80 millimeter tegenaan gelijmd.” Op enkele plekken is de strook zelfs 100 millimeter hoog. Die verspringing geeft het meubel een speels karakter. In die iets hogere plinten maakte het natuursteenbedrijf met de CNC-frees sparingen voor stopcontacten.
In het werkblad zelf freesde Bart, eveneens aan de hand van de maten die de interieurbouwer aanleverde, sparingen voor de kookplaat en de afzuiging. Het blad, de stroken en de schollen zijn in verstek gezaagd en verlijmd, zodat kitten niet nodig is. De randen zijn vervolgens gepolijst naar een facet; ze zouden anders enerzijds te kwetsbaar zijn en anderzijds zo scherp dat je je er makkelijk aan kunt snijden.
Een kwestie van verwachtingsmanagement
De vraag rijst of marmer wel de meest logische keuze is voor een werkblad in de keuken, omdat het toch wat minder robuust is dan bijvoorbeeld graniet. “Tsja, het krast en het vlekt“, zegt Christell. “Voor keukencentra is dat over het algemeen reden om het af te raden. Als natuursteenexpert kunnen wij een wat genuanceerder verhaal vertellen over zo’n steensoort. We leggen mensen uit dat het niet goed tegen zuren kan en dat het vlekt en krast. Maar we geven ook aan dat wij dat zien als karakteristieke veroudering, niet iets wat lelijk is of waar de steen slecht van wordt. Als je dat soort dingen bespreekt, kom je er al pratend achter of een klant van heel steriel houdt en van een paar krasjes al helemaal nerveus wordt, of juist wil dat het leeft. Dan wordt wel duidelijk of iemand wel of niet marmer in de keuken zou moeten nemen.” Aby vult aan: “We geven ook vaak een stuk marmer mee naar huis om te proberen. Dat kan een klant op het aanrecht leggen en er op werken en zelf ervaren wat er gebeurt als je er een kiwi op snijdt of een kopje koffie op zet.”
Bart Natuursteen heeft het marmer van het kookeiland geïmpregneerd. “Sommige steensoorten worden er iets donkerder van, maar dat worden ze door alleen al het gebruik ook”, zegt Aby. Hij maakt ook duidelijk dat impregneer geen wondermiddel is. “Het trekt in de poriën van de bovenste paar millimeters. Daar biedt het wel wat bescherming, maar je houdt niet álle vlekken tegen. Daarvoor absorbeert natuursteen gewoon te veel. En tegen zuren helpt het niet; dat vertellen we er ook wel bij.” Christell: “We leggen ook altijd uit hoe je zo’n aanrechtblad moet onderhouden. Marmer is een kalksteen dus je moet er geen Antikal of andere agressieve schoonmaakmiddelen op gebruiken.”
Bijzondere steen, bijzondere afwerking
De bewoner wilde ook in de badkamer graag natuursteen, onder meer voor de ombouw van het bad. Hier was meubelmaker Hanssen niet bij betrokken, maar omdat de opdrachtgever zo tevreden was met het natuursteenwerk voor het kookeiland, vroeg hij Bart ook voor het werk in de natte ruimte. Hij wilde daar niet ook Bianco Carrara, maar een blauwgrijze steen. “We hebben behoorlijk lang moeten zoeken, maar uiteindelijk kwam Lars met een steen die precies de kleur en de tekening had die de klant wilde”, zegt Christell.” Uitgesproken aderen zijn er niet echt in de Donatello te ontdekken; de Zuid-Amerikaanse dolomietmarmer heeft vooral een wolkig uiterlijk met verschillende grijstinten dat doorspekt is met handenvol witte puntjes en vlekjes. Het zorgt voor een exclusief uiterlijk. Ook de afwerking is niet alledaags; het is een beetje gebobbeld en eerder mat dan glanzend. Hoe ze dat effect bereiken houden ze liever voor zich, maar bij het Zaanse natuursteenbedrijf noemen ze de afwerking de Bart-methode.
Wapening als voorzorg
Een grotere uitdaging dan de zoektocht naar het juiste materiaal, was de verwerking ervan tot ombouw van het ligbad. “De klant wilde geen naad in het blad, we moesten dat uit één geheel maken”, legt Aby uit. “Omdat het een blad is van zo’n 200 centimeter lang en 150 centimeter breed waarvan eigenlijk het grootste deel moest worden uitgefreesd, was het heel belangrijk om goed rekening te houden met de sterkte, zeker ook vanwege het transport. Daarom hebben we voor een plaatdikte van 3 in plaats van 2 centimeter gekozen en er wapening in aangebracht.” Van die versteviging zie je uiteraard niets, die zit aan de onderzijde. “We hebben het blad op de kop gelegd en er zaagsnedes in gemaakt. Daar hebben we met een 2-componentenlijm glasfiber profielen in verlijmd. Nadat die lijm voldoende was uitgehard, hebben we het vlakgeschuurd.” De wapening zit over de hele lengte van het blad en op sommige plekken ook over de breedte en is volgens Aby ‘megasterk’.
Comfortabele randen
Een andere uitdaging was dat de klant de binnenrand van het natuursteenblad in dezelfde schuinte wilde hebben als de wand van het bad. “Normaal maak je zo’n blad met een klein beetje overstek, maar dat kon hier niet, hij wilde die rand niet voelen in zijn rug.” Omdat dit slijpwerk in de werkplaats moest gebeuren, maakte vader en zoon Bart een mal van de opening waarbij ze met de zweihaak op een heleboel punten de hoek van de badwand opnamen. In de werkplaats werd de opening voor het bad onder een hoek van 90 graden uitgefreesd, waarna de rand handmatig in de vereiste schuintes werd geschuurd. Finishing touch van dit werk was een enigszins rond gepolijst facetje zodat de rand niet in de rug van de badderaar kan snijden. Het blad is verlijmd op de houten ombouw die interieurbouwer Goed Bezig Producties maakte van watervast multiplex.
Maatwerk tot op de millimeter
De ombouw bestaat uiteraard ook uit verticale delen, en ook die moesten met de prachtige Donatello worden bekleed. Pas nadat het bovenblad was geplaatst, ging Bart Natuursteen daar mee aan de slag. “We leveren letterlijk maatwerk”, zegt Aby. “Dat betekent dat we de onderdelen van zo’n ombouw niet aan de hand van een Autocad-tekening of een BIM-model maken, maar dat we ter plekke inmeten.” Het is geen overdreven voorzichtigheid. Het blad van de ombouw bijvoorbeeld moest tussen twee wanden komen, en die wanden bleken niet haaks. “Als je uitgaat van een tekening en niet vooraf inmeet, dan weet je dat niet. Dan heb je echt een probleem als je alles in de werkplaats hebt gemaakt en het ter plekke wil plaatsen. Vandaar dat we de zijkanten van de ombouw ook pas hebben ingemeten nádat we het blad hadden geplaatst. Er kan anders toch zomaar een paar millimeter verschil inzitten.” Aan de kopse kant maakte de natuursteenvaklieden een inspectieluik in de stol, zodat de installatie van de jacuzzi te allen tijde bereikbaar is. In de lange zijde is een nis gemaakt waar handdoeken een droog plekje hebben.
Logistieke uitdaging op de valreep
Bart Natuursteen gebruikte de Donatello ook nog om in de badkamer een wastafelmeubel, een zitje in de douchecabine en een aantal planchetjes te maken. Die kleinere elementen leverden geen logistieke uitdagingen op, behalve dan dat ze het zitje de douchecabine niet inkregen omdat de glazen deur in de weg zat. Die zat er niet bij het inmeten, dus was er geen rekening mee gehouden. “We hebben het bankje uit elkaar gehaald en in de douchecabine weer in elkaar gezet”, zegt Aby. Plaatsing van het bovenblad van de ombouw – en ook van het kookeiland dat in de werkplaats al volledig in elkaar was gezet – had wat meer voeten in de aarde. “De woning is een van de appartementen op de tweede verdieping in een voormalig bedrijfspand. Toen we er kwamen kijken om het werk op te nemen, zat er een brede rechte trap in, en een goederenlift. Maar de bouw liep wat vertraging op en toen we een tijd later terugkwamen voor de exacte maten, bleek de rechte trap vervangen door een draaitrap. Daar zouden we die grote elementen nooit door naar boven kunnen krijgen dus er moest op stel en sprong nog een kraan met bijbehorende vergunning worden geregeld!” Vervelend op het moment, maar een mooie anekdote om later, genietend in de prachtige badkamer of aan het kookeiland, glimlachend aan terug te denken.
=====
Tekst en fotografie: Klokhuys tekst en foto