Kort na de roerige Koninklijke opening in maart van het Nationaal Holocaustmuseum in Amsterdam is de rust volledig teruggekeerd en kan onder meer de opmerkelijke terrazzovloer in de Hollandsche Schouwburg van Leandro Candido aanschouwd worden. Een kunstwerk in zijn soort, passend bij de voorgeschiedenis van deze plek.
Tekst: Matthijs Pronker | Fotografie: David Pronker
De binnenkomst in dit museum is opmerkelijk anders. Elke bezoeker krijgt vanaf de entree zorgvuldige aandacht; niemand wordt al zoekend aan zijn lot overgelaten. Zo doet al het personeel recht aan deze herdenkingsplek voor de Jodenvervolging in de Tweede Wereldoorlog.
Open plek
Als onderkomen voor het nieuwe museum is gekozen voor de voormalige Hervormde Kweekschool aan de Plantage Middenlaan. Er tegenover ligt de Hollandse Schouwburg, de deportatieplaats waar nazi’s veel Joden bij elkaar brachten om hen via doorgangskampen Westerbork en Vught weg te voeren naar concentratie- en vernietigingskampen. Na de oorlog raakte het gebouw in verval, totdat in de jaren ‘60 een gedenkplaats werd ingericht achter de monumentale voorgevel. De theaterzaal werd een open plek met een sober herdenkingsmonument.
Stoeptegels
Inmiddels is het voorste gedeelte achter de gevel voorzien van een gekaderde terrazzovloer van specialist Leandro Candido. Samen met zijn neef Claudio heeft hij al diverse bijzondere vloeren gerealiseerd met onder meer een monumentale creatie in de nieuwe voorhal van het Rijksmuseum in Amsterdam.
Dit keer was de opdracht minder uitbundig. Waar eerst een aaneengesloten buitenplaats met simpele stoeptegels was belegd, vroeg het nieuwe voorportaal om een simpele afwerking met cachet. Er moest eveneens vloerverwarming in worden opgenomen, dus betontegels was geen optie, maar de oorspronkelijke beleving van een straat moest overeind blijven. De oplossing werd gevonden in
2 cm dikke terrazzo tegels van 30 x 30 cm.
Oplossing
“We kregen de opdracht een vloer te maken die refereert aan het patroon van de buitentegels.” opent Leandro zijn toelichting. “Om tot een stijlvol geheel te komen, stelden we grijze terrazzotegels voor, maar dan niet traditioneel verlegd. Voor de tegels gebruikten we grijze cement en zwarte korrels om esthetisch in de richting te komen van de straattegels.”
Om ze zo efficiënt mogelijk te produceren, besloot Leandro tegels te maken van 100 x 100 cm en deze vervolgens tot het gewenste formaat te verzagen. Op locatie zijn de tegels in een raster gelegd, maar dan wel met een onderlinge afstand van 30 mm.
Op ons advies is besloten de hele vloer een wasbehandeling te geven om vervuiling tegen te gaan
Voegen
Vervolgens zijn de brede voegen met een donkergrijze terrazzomortel opgevuld.
“Daarbij moesten we nog de nodige details invullen, zoals het bronzen kader voor de inloopmatten. Ook hebben we in het midden een brede dilatatiestrook gemaakt. Toen de voegen voldoende waren uitgehard hebben we het geheel geslepen en gepolijst. Zo ontstond een aaneengesloten terrazzovloer, maar dan met een origineel 30 x 30 patroon. Op ons advies is besloten de hele vloer een wasbehandeling te geven om vervuiling tegen te gaan en dagelijks onderhoud te vergemakkelijken. Deze bescherming houdt het zeker een jaar of twee vol. “
Op termijn
Het is nog niet besloten welk bedrijf het onderhoud op termijn voor zijn rekening gaat nemen, maar Candido is een goede gegadigde. “De veel grotere vloer in het Rijksmuseum hebben we ook zo behandeld. Elk jaar gaan we erlangs om de bescherming te verfrissen. Dat blijkt voldoende zelfs als er daar duizenden mensen overheen lopen. Het hangt van de opdrachtgever af hoe vaak die vindt dat het moet gebeuren. We moeten nog horen of ze dat ook aan ons willen overlaten.”
Extra klus
Voor een andere extra klus in het Holocaust-Museum werd Leandro al in een vrij snel stadium benaderd. “Bij het echte museum in de voormalige kweekschool hebben we sommige stukken van de bestaande terrazzovloer in de gangen mogen herstellen. Daar hebben we ook nog wat moeten uitbreiden. Dat is naar verhouding traditioneel werk zonder banden of andere versieringen. Daar valt het tegelwerk van de lambriseringen veel meer op. De combinatie met het terrazzo past helemaal in de stijl van de Amsterdamse School waarin de kweekschool is gebouwd. “
De eerste reacties op de nieuwe entree zijn lovend. Door de rustige uitstraling valt alle aandacht op de projecties aan de achterwand met veel aangrijpende beelden van deze plek in tijden van oorlog.
Terrazzovloer oude school goed bewaard
De eerste fase van het Holocaustmuseum werd in 2016 opengesteld met bescheiden tentoonstellingen en kleine presentaties. De wens om de mogelijkheden te vergroten binnen het zogeheten Joods Kwartier groeide en in 2020 sloot het museum voor naar verwachting twee jaar in verband met een verbouwing. Dit mondde uit in grondige renovatie van 2021 tot 2024. Daarbij werd het oude schoolgebouw opgeknapt onder leiding van architectenbureau Winhov. Dat stuurde aan op het zichtbaar maken van de schoolstructuur (lokalen en gangen). Een deel van het gebouw kreeg een nieuwe voorgevel met lichtgekleurde stenen in zogenaamd Braziliaans metselverband. De school en de ernaast gelegen crèche hebben samen met de Hollandsche Schouwburg daar tegenover in de Tweede Wereldoorlog een belangrijke rol gespeeld om Joodse kinderen weg te smokkelen naar onderduikadressen.
Begin dit jaar werd voor de heropening van het museum op de binnenplaats het Nationaal dankmonument onthuld. Het is ontworpen door Gabriel Lester, die door middel van een staande ladder richting een vierkant, de situatie van onderduikers probeerde weer te geven. De ladder leidt naar de open lucht of vrijheid.