Eind jaren ’70 ontstond er een tendens om buitengevelisolatie mee te nemen in bouwplannen. Vooral vanuit Duitsland kwamen veel bedrijven met systemen die in elkaars verlengde lagen. Het ging in eerste instantie om isolatie op basis van PE-schuim.
Tekst: Matthijs Pronker
Behalve de geëxpandeerde vorm (bolletjes schuim) kwam ook de geëxtrudeerde variant in dichte platen op de markt. Ze werden meestal met een minerale lijmmortel aangebracht. Afhankelijk van de effenheid van de ondergrond in moppen of rillen. Slagpluggen moesten de hechting extra verzekeren en het vlak werd afgewerkt met een door kunsthars veredelde pleister.
Na 50 jaar nog altijd blokkades
Sierpleisters
Glasvezelnetten die in de mortel werden gedrukt vormden de wapening. Deze uitgevlakte laag diende als basis voor veel denkbare afwerkingen. De producenten van de mortels leverden ook de sierpleisters om het af te werken. Dit werd aan het begin overwegend een korrelpleister, bekend onder de Duitse aanduiding spachtelputz. Als reactie op dit standaardplaatje kwamen er ook varianten op basis van hard geperste steenwolplaten. Deze vroegen om een dikkere pleisteropbouw. Dit maakte het gebruik van aanvullende bevestiging met pluggen noodzakelijk. Tenslotte kwamen er in het begin als alternatief ook isolerende pleisters, met lichte vulstoffen.
De eerste Mebest brochure over gevelisolatie uit de jaren ’70
Zelfde brochure met
pleisterwerk als afwerking van de gevel
Marketing
Een ding was duidelijk: deze manier van isoleren had stukadoors nodig voor de applicatie en vroeg om een stevige marketing om deze toen nieuwe aanpak te ondersteunen. Het Bedrijfschap STS, met een adviesfunctie voor stukadoors, nam daarin logischerwijs het voortouw. Persoonlijk mocht ik binnen die functie artikelen schrijven over de eerste projecten en voorlichting geven. Met die inspanningen kwamen we in 1979 terecht op de Isolatiebeurs in Ahoy. In aanloop daar naartoe moesten we een brochure hebben en die kwam uit mijn koker. De hele materie werd een nieuwe uitdaging voor het vak en de beursdeelname bleek een succes. Al hadden we een kleine stand met slechts vier panelen. Eigenlijk drie. Het paneel waarop het isolerende pleistersysteem was aangebracht had geen steenachtige onderbouw en zo te weinig hechting voor het pleisterpakket. Dat schoof er vrolijk van af. Opruimen maar en een poster er overheen plakken.
Eén ding was duidelijk: deze manier van isoleren had stukadoors nodig voor de applicatie
Bemerkingen
Gaandeweg kwamen er bemerkingen over deze vormen van gevelisolatie. Dat begon met de veranderende uitstraling van het gebouw. Ging het om een woning met slechte vervuilde gevels, dan was er iets voor deze opfrissing te vinden. Maar de gepleisterde gevels pasten in de Duitse bouwstijl, terwijl Nederland nog altijd een baksteencultuur had. Dit betekende dat er een omslag moest komen. Degene die zijn metselwerk-gevel wilde laten omkleden liep tegen de overheid aan. Niet alleen qua esthetica, ook qua bestemmingsplan en situering van de gevels. Lagen deze op de erfgrens, dan zou de isolatie er buiten komen te liggen en boven de grond van een ander belanden. Dit was vaak ook de overheid als de woning aan het openbare trottoir lag.
Bestemmingsplan
Weer anders was het als een woning tegen de rooilijn was gebouwd. Deze in het bestemmingsplan vastgelegde bebouwingsgrens mag niet worden overschreden. Een ander probleem vormde woningen onder één kap. Eén eigenaar wilde buiten isoleren en zijn buurman niet; dan was er een probleem. Om maar te zwijgen als een woning onderdeel uitmaakte van een woonblok. Een andere begrijpelijke blokkade vormden monumenten. Daar is verandering van de gevels zonder meer uitgesloten.
De gepleisterde gevels pasten in de Duitse bouwstijl, terwijl Nederland nog altijd een baksteencultuur had
Binnengevelisolatie
Om al dit soort redenen adviseerden we in die tijd al om dan over te gaan tot binnengevelisolatie, meestal in de vorm van geëxtrudeerde polystyreen schuimplaten verlijmen met een bitumineuze FKN-lijm die bestand is tegen vocht. Als afwerking werd vaak gekozen voor gips gebonden pleisters.
Nog steeds ging zowel buitengevel- als binnen gevelisolatie om het aanpakken van massieve gevelconstructies. Spouwmuren kunnen immers op de gemakkelijkere manier worden geïsoleerd door de spouw te vullen. Vergelijkingen over de effectiviteit van de verschillende opties kwamen gaandeweg op gang en dat levert een aantal conclusies op, waarin sommige facetten onveranderd blijken maar er wel nieuwe technische oplossingen zijn gevonden.